Phân Loại Quạt Phòng Nổ & Tiêu Chuẩn An Toàn Mới Nhất 2025

Trong các môi trường công nghiệp tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao như nhà máy hóa chất, hầm mỏ, kho xăng dầu, hay dây chuyền sản xuất sơn, dung môi dễ cháy…, việc kiểm soát an toàn cháy nổ là yêu cầu bắt buộc trong thiết kế và vận hành.

Một trong những thiết bị quan trọng hỗ trợ kiểm soát môi trường và giảm thiểu rủi ro phát sinh cháy nổ là quạt phòng nổ. Vậy quạt phòng nổ là gì, gồm những loại nào, và cần đáp ứng các tiêu chuẩn nào để được đưa vào sử dụng hợp pháp tại Việt Nam?

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan, chính xác và đầy đủ nhất.

1. Phân loại các loại quạt phòng nổ

Tùy theo cấu tạo và mục đích sử dụng, quạt phòng nổ được phân thành nhiều loại. TOMECO hiện đang thiết kế và cung cấp đa dạng các dòng quạt phòng nổ, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật trong các khu vực có nguy cơ cháy nổ như Zone 1, Zone 2.

1.1. Quạt hướng trục phòng nổ (Explosion-proof Axial Fans)

Quạt hướng trục là loại quạt có dòng khí di chuyển song song với trục động cơ – giống nguyên lý hoạt động của quạt điện thông thường. Không khí đi qua cánh quạt theo phương thẳng, nên rất phù hợp với các hệ thống yêu cầu lưu lượng lớn và áp suất thấp.

Khác với quạt hướng trục thông thường chỉ sử dụng trong môi trường thông thoáng, quạt hướng trục phòng nổ được thiết kế bằng vật liệu không tạo tia lửa (như hợp kim nhôm, inox), và sử dụng động cơ có cấp bảo vệ chống cháy nổ, đảm bảo an toàn khi vận hành trong môi trường có khí dễ cháy.

Quạt hướng trục phòng nổ TOMECO trong hệ thống thông gió công nghiệp — *Quạt hướng trục phòng nổ TOMECO*

Đặc điểm:

– Thiết kế nhỏ gọn, lắp đặt dễ dàng trong hệ thống đường ống.

– Tạo lưu lượng gió lớn, áp suất thấp.

– Thân quạt làm từ hợp kim nhôm hoặc inox, hạn chế phát sinh tia lửa khi va chạm.

Ứng dụng:

– Hệ thống thông gió trong nhà máy lọc dầu, kho hóa chất, trạm bơm xăng dầu.

– Khu vực không gian hẹp, cần làm mát cục bộ.

Ưu điểm: Hiệu suất cao, dễ bảo trì.

Nhược điểm: Không phù hợp với hệ thống cần áp suất cao.

1.2. Quạt ly tâm phòng nổ (Explosion-proof Centrifugal Fans)

Quạt ly tâm hoạt động theo nguyên lý lực ly tâm – không khí đi vào tâm cánh quạt, sau đó bị đẩy vuông góc ra ngoài vỏ quạt nhờ chuyển động quay. Thiết kế này giúp tạo ra áp suất lớn, phù hợp với các hệ thống dẫn khí có trở lực cao hoặc nhiều khúc cua.

Điểm khác biệt giữa quạt ly tâm phòng nổ và quạt ly tâm thông thường là khả năng chống phát sinh tia lửa từ động cơ hoặc va chạm cơ khí. Quạt ly tâm phòng nổ được tích hợp động cơ đạt chuẩn Ex d hoặc Ex e, sử dụng cánh và vỏ không tạo lửa, phù hợp cho môi trường có khí, bụi, hoặc hơi dung môi dễ cháy nổ.

Đặc điểm:

– Tạo áp lực cao, thích hợp cho hệ thống đường ống dài hoặc phức tạp.

– Động cơ sử dụng vỏ chống cháy nổ (Ex d) hoặc tăng cường an toàn (Ex e), hạn chế phát sinh tia lửa.

Ứng dụng:

– Hút khí độc, khí dễ cháy tại nhà máy hóa chất, xưởng sơn, cơ sở chế biến nguyên liệu dễ cháy.

– Hệ thống xử lý bụi, khí thải công nghiệp có tính nguy hiểm.

Ưu điểm: Công suất lớn, hoạt động ổn định trong điều kiện khắc nghiệt.

Nhược điểm: Kích thước lớn, tiêu thụ năng lượng cao hơn.

1.3. Quạt mái phòng nổ (Explosion-proof Roof Fans)

Quạt hút mái (quạt nón) là loại quạt được lắp đặt cố định trên mái nhà xưởng, dùng để hút khí nóng, khí độc hoặc hơi hóa chất ra môi trường bên ngoài. Tùy theo thiết kế, quạt hút mái có thể sử dụng nguyên lý hướng trục hoặc ly tâm, nhưng đều ưu tiên tối ưu hiệu suất hút khí từ không gian phía trên.

*Quạt hút mái phòng nổ được lắp trên mái nhà xưởng*

So với quạt hút mái thông thường chỉ dùng để thông gió hoặc làm mát trong môi trường an toàn, quạt mái phòng nổ được chế tạo đặc biệt với vật liệu chống tia lửa, sơn phủ chống ăn mòn, và động cơ chống cháy nổ. Thiết bị này phù hợp để lắp đặt tại các nhà xưởng có nguy cơ cháy nổ cao như kho hóa chất, trạm trộn sơn, khu lưu trữ nhiên liệu.

Đặc điểm:

– Lắp đặt trên mái nhà để hút khí nóng, hơi độc ra khỏi nhà xưởng.

– Cấu trúc chịu nhiệt, chống ăn mòn, thích hợp với môi trường khắc nghiệt.

Ứng dụng:

– Nhà xưởng, kho hóa chất, phòng sơn, khu vực có hơi dung môi, nhiên liệu dễ cháy.

Ưu điểm: Giải phóng không gian sàn, hiệu suất hút khí cao.

Nhược điểm: Yêu cầu kỹ thuật lắp đặt và bảo trì nghiêm ngặt.

2. Các tiêu chuẩn an toàn áp dụng cho quạt phòng nổ

Để đưa vào vận hành trong môi trường có khí dễ cháy nổ, quạt phòng nổ cần đáp ứng đồng thời các tiêu chuẩn quốc tế và Việt Nam.

2.1. Tiêu chuẩn quốc tế

ATEX 2014/34/EU: Áp dụng cho nhà sản xuất thiết bị sử dụng tại châu Âu.
ATEX 99/92/EC: Hướng dẫn sử dụng thiết bị phòng nổ tại nơi làm việc.
IECEx: Chứng nhận quốc tế cho thiết bị điện sử dụng trong môi trường khí nổ.
Thiết bị đạt các tiêu chuẩn này thường có ký hiệu Ex, và ghi rõ vùng sử dụng: Zone 0, Zone 1, Zone 2.

Lưu ý: Chỉ các thiết bị được tổ chức đánh giá độc lập cấp chứng nhận (Notified Body) mới được ghi nhận là đạt chuẩn ATEX/IECEx. TOMECO hiện có thể cung cấp các dòng sản phẩm đáp ứng yêu cầu kỹ thuật tương đương và có thể hỗ trợ kiểm định nếu dự án yêu cầu.

2.2. Tiêu chuẩn Việt Nam

TCVN 5334:2007: An toàn điện trong môi trường cháy nổ.
TCVN 3890:2009: Yêu cầu trang bị phương tiện phòng cháy chữa cháy cho nhà và công trình.
QCVN 01:2020/BCT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn kho chứa xăng dầu.

Tùy theo ứng dụng, thiết bị cần đáp ứng tiêu chuẩn phù hợp với loại công trình và khu vực lắp đặt.

3. Cách xác định đúng quạt phòng nổ phù hợp

Để chọn đúng quạt phòng nổ phù hợp với yêu cầu công trình, cần:

Xác định rõ khu vực nguy hiểm:
- Zone 0: Có khí cháy nổ hiện diện thường xuyên.
- Zone 1: Có khả năng xuất hiện khí cháy nổ trong quá trình vận hành.
- Zone 2: Ít có khả năng xuất hiện khí cháy nổ, nhưng vẫn cần đảm bảo thiết bị an toàn.
Xác định cấp bảo vệ:
- Cấp IP: Chống bụi và nước.
- Ex d: Vỏ chống cháy (flameproof).
- Ex e: Tăng cường an toàn (increased safety).
Lập kế hoạch vận hành và bảo trì định kỳ:
- Kiểm tra cánh quạt, động cơ, gối trục tránh phát sinh tia lửa.
- Vệ sinh bụi bẩn, dầu mỡ bám gây nguy cơ cháy nổ.
- Kết hợp cảm biến nhiệt – độ rung để cảnh báo sớm nguy cơ mất an toàn.

4. Mua quạt phòng nổ ở đâu?

Với hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành quạt công nghiệp, TOMECO là đơn vị uy tín cung cấp các giải pháp quạt phòng nổ theo yêu cầu thực tế từng công trình.

Lý do nên chọn TOMECO:

Sản phẩm thiết kế theo tiêu chuẩn kỹ thuật phòng nổ quốc tế.
Kinh nghiệm triển khai hàng trăm dự án cho các ngành: hóa chất, dầu khí, sản xuất sơn, luyện kim.
Dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật đầy đủ: khảo sát – tư vấn – thiết kế – sản xuất – bảo trì.

——————————-

📞 Liên hệ ngay với TOMECO để được tư vấn giải pháp phù hợp cho công trình của bạn.

Hà Nội: 091 7704186